Het schilderen van monden en tanden

Edo — Tue, 17 Aug 2021 11:47:29 +0000

Geen lachende portretten!

De bekende portretschilder John Singer Sargent zei: “A portrait is a picture in which there is just a tiny little something not quite right about the mouth.” Vertaling : Een portret is een afbeelding waarin er iets net niet helemaal klopt aan de mond. Waarom juist aan de mond, vroeg ik me af?

Zelf begon ik met schilderen omdat ik portretten wilde maken van mensen van wie ik hou, vooral van mijn kinderen, die snel groeiden en veranderden. Ik wilde ze vastleggen in een waan da je de tijd kunt stilzetten.

Met potlood, houtskool of waterverf kon ik al direct gelijkende portretjes maken en waagde me vrij snel dat ook met olieverf te doen. Ik volgde onbewust de instelling van Pippi Langkous: “Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan”. Ik gaf me op voor een paar cursussen en ondertussen schilderde ik op los.

Voor een tentoonstelling stuurde ik het portret van mijn toen zevenjarige zoon in, lachend. Zijn lach is heel kenmerkend voor hem, hij heeft mooie tanden, en ik vond het dus heel normaal om hem zo af te beelden. De kunsthistoricus die het commentaar op het ingestuurde werk leverde, vond dat maar raar, een lachend portret, dat hoorde niet; “Heb je ooit een lachende Rembrandt gezien, met tanden?”. Ik was even verrast en durfde niet in discussie te gaan met een autoriteit, maar dacht bij mezelf : “ Met het gebit dat mensen toen hadden, is het logisch dat ze voor portretten hun hun mond dicht hielden.”

Uiteindelijk bleek het toch wel mee te vallen en zo kwam ik door de jaren meerdere lachende portretten van bekende schilders tegen. Zoals bijvoorbeeld het lachende portret van Rembrandt hieronder.

Ook Frans Hals schilderde vaak lachende portretten, hier twee voorbeelden :

Later toen ik op de klassieke academie zat, zag ik een interview met de beroemde Engelse schilder Francis Bacon, waarin hij vertelde over zijn fascinatie met open monden. Hij vond ze moeilijk te schilderen maar hij was er ook door geobsedeerd.

Een schilderij is nooit helemaal af

John Singer Sargent is een van de beste klassieke portrettisten. Het is mij nooit opgevallen dat er iets niet klopt aan de monden die hij heeft geschilderd.

Met welke zou hij zelf niet tevreden zijn geweest? Dat moet iets geweest zijn wat alleen hij zag. Kunstenaars in het algemeen, zijn nooit helemaal tevreden met hun werk. Ze vinden vaak dat er ergens nog iets niet klopt. Een schilderij is dan ook nooit helemaal af. Er zijn zelfs beroemde schilders betrapt met verf en penselen in hun zak, terwijl ze onderweg waren naar her museum om hun schilderij dat daar hing te verbeteren.

Zelf, heb ik me voorgenomen om af te blijven van mijn vroegere werk en dat lukt me aardig. Ik begin liever weer aan een nieuw schilderij. Ontevredenheid is een grote drijfveer voor kunstenaars, het beste werk moet nog gemaakt worden.

In mijn portretten blijf ik in de weer met open monden en tanden.

Ik zie nu beter wat ik in mijn vroegere werk niet helemaal goed kon zien en verbeter me nog steeds. De mond bestaat niet alleen uit de voortanden maar het hele gebit. Daarnaast hebben ook de dingen die je niet ziet hun plek achter de lippen, de huid en gezichtsbegroeieng (snor, baard) en als je daarmee rekening houdt, krijg je een goed kloppende afbeelding. De lippen zelf vind ik eigenlijk moeilijker te schilderen dan de tanden De lippen zijn zo bewegelijk, zo verschillend per persoon, en krullen naar boven of naar benden, met alle plooien eromheen…

Er zal vaak iets kleins niet kloppen aan een portret, maar hoe belangrijk is dat als de schilder de essentie van geportretteerde persoon heeft gevangen en een goed schilderij heeft gemaakt? Net als mensen zelf zijn schilderijen niet perfect….

The post Het schilderen van monden en tanden appeared first on Kunst van Maja.

Hoe belangijk is gelijkenis in een portret ?

Edo — Wed, 14 Jul 2021 11:43:26 +0000

Portret schilderen is gevaarlijk voor je sociale leven

De beroemde portretschilder John Singer Sargent zei eens: “ Every time I paint a portrait I lose a friend“. Het overkomt alle portretschilders weleens dat ze een portret laten zien aan het model en merken dat het deze niet tevreden is. De kunstenaar vindt het portret lijken, maar de geschilderde persoon herkent zich er niet in. Ook gebeurt het regelmatig dat de geschilderde persoon vindt dat het portret meer op een familielid van hen lijkt, dan op henzelf. Zo vond bijvoorbeeld zanger Frank Boeijen in het TV programma “Sterren op het doek” dat één van de door de kandidaten van hem gemaakte portretschilderijen eigenlijk meer op zijn broer leek. Toch hij just dat schilderij uit om mee naar huis te nemen. Hij zat er blijkbaar niet mee en voelde zich met het schilderij verbonden.

Moet een portret lijken?

Moet een portret lijken? Een eeuwige vraag. Kunstcritici vinden in het algemeen dat de gelijkenis minder belangrijk is dan het schilderij zelf. Een goed schilderij, dat is waar het om draait.

In mijn afstudeerjaar op de Wackers academie heb ik meer dan 30 portretten geschilderd van mijn oudste zoon, Edo. Ik wilde de portretten op verschillende manieren maken, van klassiek tot modern. Ik probeerde van alles uit en liet me inspireren door verschillende bekende schilders. Bij sommige portretten stelde ik gelijkenis achter ten opzichte van andere doelen zoals bijvoorbeeld compositie, verhaal, expressie etc. Edo was een goed model, hij vond het niet erg, wat ik er ook van maakte. (Ik maakte het echter niet zo bont als bijvoorbeeld Picasso die op het voorhoofd van zijn vrouwen zonder aarzeling een penis “plakte”). Ik slaagde voor mijn examen (cum laude zelfs) en van de portretten van Edo maakte ik een boekje dat ik aan anderen liet zien. Sommigen mensen hadden snel een oordeel klaar: dit portret is goed, hij lijkt goed en dat andere is niet goed, want hij lijkt niet helemaal. De examencommissie kende mijn model niet en was daar helemaal niet mee bezig. Ze keken naar de kwaliteit van de schilderijen.

Twee portretten van Edo uit de afstudeer serie uit 2013

Lijken beroemde portretten?

Wij weten niet hoe de Mona Lisa of het “meisje met de parel” er echt uitzagen. Er zijn namelijk geen foto’s van deze vrouwen. Dit maakt ons ook niet veel uit, we bewonderen de schilderijen, en de vrouwen zijn zelfs historische figuren geworden.

In het verleden, zeker nog voor de fotografie, lieten voorname en rijke mensen vaak een portret van zichzelf schilderen als nalatenschap en een document van hun bestaan. Ze kozen dan de beste schilder die zij konden betalen. Wij denken nu dat ze er net zo hebben uitgezien als zij op die schilderijen uitgebeeld zijn, maar weten natuurlijk niet zeker of dit ook geval is.

Van de schilders die leefden na de komst van fotografie kunnen we beter vergelijken en weten we dat ze vaak veel vrijheid namen bij het portreteren. Zoals bijvooreeld in het portret van Adele Bloch Bauer, gemaakt door Gustav Klimt. Zie het portret en een foto van desbetreffende dame hieronder:

Ook Picasso nam veelvrijheid bij het portreteren van Dora Mar, één van zijn grote liefdes. Zie hieronder.

In beide voorbeelden is er sprake van de interpretatie en eigen beleving van de schilder, maar er is in beide gevallen ook sprake van gelijkenis (hoe gek het portret van Picasso ook is).

Koninginnen worden ook vaak geportretteerd. Tegenwoordig kennen wij hun uiterlijk goed van de TV en foto’s. Hieronder een zeer bekend staatsieportret van Beatrix, gemaakt door Carla Rodenberg, waar zij mooi is afgebeeld en waar ook de kleuren van de Nederlandse vlag subtiel in zijn verwerkt.

Het portret van Beatrix geamakt door de bekende Belgische schilder Luc Tuymans is daarintegen niet echt iets wat je een staatsieportret zou noemen. De koningin ziet er moe uit en is meer afgebeeld als mens dan als monarch.

Het portret van Queen Elisabeth door de beroemde Britse schilder Lucian Freud is ook niet flatteus en de koningin is nog het meest herkenbaar aan de kroon die zij draagt. Het portretje is ( de afmetingen zijn maar: ) is door de beroemde maker echter heel bekend. Wat de koningin daar zelf van vind is mij niet bekend.

Als we onszelf maar mooi vinden

Bijna alle mensen willen ‘voordelig’ geschilderd worden en hopen of vragen er zelfs om dat sommige van hun eigenschappen niet te veel benadrukt worden en andere juist wel. Doen wij dit immers niet allemaal bij het nemen van selfies door onszelf net vanuit een hoek te fotograferen die we het mooist vinden. Er zitten zelfs apps op onze smartphone die ons mooier maken door bijvoorbeeld onze ogen te vergroten.

Alle foto’s waarop wij onszelf niet mooi vinden, vernietigen we en we bewaren en delen de foto’s waar wij jonger, dunner, mooier zijn.

Het is interessant dat bij “Sterren op het doek”, de BNers in het begin van het programma vaak zeggen dat zij niet het meest gelijkende portret gaan uitkiezen maar het mooiste schilderij, origineel en artistiek. In de praktijk kiezen ze echter bijna altijd voor het gelijkende portret.

Hoe moet jouw portretschilderij eruitzien? Als het je leuk lijkt om een portret te laten schilderen, neem dan contact met me op!

The post Hoe belangijk is gelijkenis in een portret ? appeared first on Kunst van Maja.